CESARE PAVESE ΝΥΚΤΕΡΙΝΟ

ΝΥΚΤΕΡΙΝΟ

Της νυχτός είναι ο λόφος στον αίθριο ουρανό μας.
Το κεφάλι σου, που μόλις κούνησες, κάδρο
κάνει, και συνοδιά τον επήρε. Είσαι σάν ’να
συννεφάκι πιασμένο στο δέντρο. Στα μάτια
σού γελά η αλλοκοτιά τ’ ουρανού των περάτων.

Από χώμα και φύλλα σού κλείνει ο λοφάκος
με τον μαύρο όγκο του το ζωηρό σου βλέμμα·
μιας γλυκιάς αυλακιάς έχεις ζάρα στο στόμα –
γιαλοί απόμακροι τα δυό σου χείλη. Πως παίζεις
στο μεγάλο το λόφο μού φαίνεται και στων
ουρανών τη λαμπράδα με χάρη περίσσια:
για δικιά μου χαρά ξαναστήνεις το αρχαίο το
σκηνικό καθαρά.

        Μα είσαι αλλού. Ζεις αλλού εσύ.
Αλλού φτιάχτηκε το τρυφερό σου αίμα. Οι λέξεις
που λες δεν αμιλλώνται με τη στέρφα θλίψη
του ουρανού. Συννεφάκι γλυκύτατο εφάνης
που μια νύχτα στ’ αρχαία κλαδιά επήγε κι εμπλέχθη.

Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής.

Il mestiere di vivere 1937 [ 24 ]

1937

24

Ο ηθικός νόμος χρησιμεύει για να μην κάνουμε το κακό στον εαυτό μας, όχι για να μην το κάνουμε στους άλλους. Μονάχα η ευσπλαχνία μπορεί να μας πει πόσο κακό κάνουμε όταν ενεργούμε σύμφωνα με το καθήκον μας,  Αυτό φαίνεται όχι μόνο στις περιπτώσεις του έρωτα, αλλά και σε ολόκληρη τη ζωή. Θα ήταν στ`αλήθεια ένα ιδεώδες πολύ -πολύ μεγάλο: να ρωτάς πάντοτε, ακούραστα, τον καθένα τι πράγμα τον προσβάλλει, τι του γεννά στέρηση, τι τον βασανίζει, και ν`αποζημιώνεις, ν`αγκαλιάζεις, ν` αναζωπυρώνεις.

Άλλα όταν λες "στον καθένα", εννοείς όλους, και εννοείς πάντα`κι αυτό δεν γίνεται. Και δεν γίνεται ειδικά επειδή τουλάχιστον ένας δεν θα έβρισκε - τούτη την αποζημίωση και τούτη την αγκαλιά - και αυτός ο ένας είμαστ` εμείς. Γιατί ένα είναι σίγουρο: για να ειρηνέψει η ψυχή δεν φτάνει να βλέπεις τους άλλους ν`απολαμβάνουν, έστω κι αν αυτό οφείλεται σε σένα. Παράδειγμα:  οι  ανικανοποίητες
γυναίκες.


Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1999

Il mestiere di vivere 1937 [ 22 & 23 ]

1937

22

Και προπαντός μη λησμονείς ότι το να κάνεις ποιήματα είναι σαν να κάνεις έρωτα: ποτέ δεν θα μάθεις αν τη χαρά σου την συμμερίζεται ο άλλος.

23

Oι μεγάλοι ποιητές είναι σπάνιοι, όπως και οι μεγάλοι εραστές. Δεν αρκούν οι θολές λαχτάρες, οι μανίες, και τα όνειρα` χρειάζεται και το σπουδαιότερο: τα βαρβάτα αρχίδια. 'Ο, τι μ`άλλα λόγια ονομάζεται: ολύμπιο βλέμμα. 

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1999

Il mestiere di vivere 1937 [ 21 ]

1937

21

Κάθε γυναίκα επιθυμεί ένθερμα ένα φίλο για να του ανοίγει την καρδιά της  και να γεμίζει το κενόν ωρών, όταν ο άλλος βρίσκεται μακριά` απαιτεί να μην παρενοχλεί ο φίλος αυτός τον έρωτά της` θυμώνει αν της ζητήσει κάτι που ανακατεύεται με τον έρωτα της: αν τυχόν όμως ο ίδιος αυτός φίλος συγκρατιέται  και κρύβει τα δικά του  βλέμματα και τα δικά του λόγια, μόνο και μόνο για την υποφέρει από την λαχτάρα του τότε αμέσως η γυναίκα -κάθε γυναίκα επιστρατεύει ματιές νυχιές και κουβέντες προκειμένου να τον νοιώθει και να τον βλέπει να βασανίζεται. 

Και το κάνει δίχως να το συνειδητοποιεί. 

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1999

Il mestiere di vivere 1937 [ 20 ]

1937

20

Για να κατέχεις κάτι ή κάποιον, πρέπει να μην τού δίνεσαι ολότελα, να μην χάνεις τα μυαλά σου, κοντολογής να παραμένεις υπέρτερος. Όμως είναι νόμος της ζωής να απολαμβάνεις μονάχα εκείνο στο οποίο εγκαταλείπεσαι ολόψυχα, Οι εφευρέτες της αγάπης του Θεού ήξεραν τη δουλειά τους: δεν υπάρχει τίποτε άλλο που και το κατέχεις και το απολαμβάνεις ταυτόχρονα.

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1999

Τσέζαρε ΠΑΒΕΖΕ ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Στις 8 ΙΟΥΝΊΟΥ 2010, ανεβάζαμε στο Αποστακτήριο Λέξεων, Το ωραίο καλοκαίρι

- Υπάρχουν κι εκείνοι που δε λένε τίποτα, της εξήγησε η Αμέλια. Δε θέλουν μοντέλα.

- Και τι ζωγραφίζουν; Ρώτησε η Τζίνια.

- Κανείς δεν ξέρει. Υπάρχει κάποιος που λέει πως ζωγραφίζει όπως εμείς βάζουμε κοκκινάδι. «Τι ζωγραφίζεις όταν βάζεις κοκκινάδι; Το ίδιο ζωγραφίζω κι εγώ».

- Μα με το κοκκινάδι βάφουνε τα χείλια.

- Κι αυτός βάφει το πανί. Γεια σου, Τζίνια. [σελ. 49-50]

Η Τζίνια πλησίασε με αργά βήματα στο καβαλέτο. Σ` ένα μακρόστενο χαρτί ο Γκουίντο είχε σχεδιάσει με κάρβουνο το περίγραμμα του κορμιού της Αμέλια. Ήταν πολύ απλές οι γραμμές και καμιά φορά συμπλέκονταν. Φαινόταν σαν η Αμέλια να `χε γίνει νερό και να περνούσε έτσι στο χαρτί. [ σελ. 128]


ΤΣΕΖΑΡΕ ΠΑΒΕΖΕ ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ μετάφραση ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Il mestiere di vivere 1937 [ 17, 18 & 19 ]

1937

17

Ο αληθινός rate δεν είναι όποιος δεν πετυχαίνει στα μεγάλα πράγματα -και ποιος τα πέτυχε ποτέ;- αλλά στα μικρά. Να μην καταφέρεις να στήσεις ένα νοικοκυριό, να κρατήσεις έναν φίλο, να ευχαριστήσεις μιαν γυναίκα, να κερδίσεις το ψωμί σου όπως ο καθένας. Αυτός είναι ο πραγματικός rate.

18

Για τους μικρούς μεγάλους άνδρες έρχεται πάντα μια στιγμή όπου οι άλλοι τους κάνουν να πληρώσουν το μεγαλείο τους λέγοντάς τους: "Είσαι μεγάλος, αλλά ακριβώς γι`αυτό δεν διακινδυνεύω να σου εμπιστευτώ τη ζωή μου". 

19

Δεν θρηνεί κανείς από αγάπη όποιον τον πρόδωσε, αλλά από εξευτελισμό επειδή δεν κέρδιζε την πίστη του.

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1993

Il mestiere di vivere 1937 [ 16 ]

1937

16

Το μγαλύτερο σφάλμα του αυτόχειρα δεν είναι να σκοτωθεί, αλλά να το σκέφτεται χωρίς να το κάνει.

Δεν υπάρχει χειρότερος ξεπεσμός από την κατάπτωση της ηθικής αποσύνθεσης όπου οδηγεί η ιδέα της -ο εθισμός της ιδέας- της αυτοκτονίας. Ευθύνη, συνείδηση, δύναμη, τα πάντα τα παίρνει το ρεύμα πάντα σε τούτη τη νεκρή θάλασσα, βυθίζονται και ξαναέρχονται στην επιφάνεια, ενώ κάθε κίνητρο για δράση καταντά γελοίο.
   

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1993                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 

Τσέζαρε ΠΑΒΕΖΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ

Την Άνοιξη του 2010

- διαβάσαμε με αυτόν τον τρόπο -

και σε μετάφραση του Γιώργου Κεντρωτή

το μυθιστόρημα " Στην παραλία "

Εγώ που τον ήξερα, είμουν πολύ ευχαριστημένος απ` αυτή τη σιωπή, μα ζήλευα κιόλας: γιατί ο Ντόρο ανήκει στους ανθρώπους που η ευτυχία τους κάνει σιωπηλούς ˙ [σ. 14]

Χαμογελώντας με σιγουριά μου `χε δώσει το χέρι – τα μάτια της παίζανε στο ηλιοκαμένο της πρόσωπο πιο καθαρά και πιο σκληρά απ` ό,τι παλιότερα. [σ.37] 

 

Τσέζαρε ΠΑΒΕΖΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ Μετάφραση ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΕΝΤΡΩΤΗΣ εκδόσεις ύψιλον/βιβλία 1993

Πρώτη δημοσίευση: Αποστακτήριο Λέξεων 

Il mestiere di vivere 1937 [ 13, 14 & 15 ]

1937 

13

Οι μόνες γυναίκες που αξίζει τον κόπο να παντρευτείς είναι όσες δεν σου εμπνεύουν επιστοσύνη για να τις παντρευτείς. 

14

Το σκληρότερο απ` όλα είναι τούτο: η τέχνη της ζωής συνίσταται στο να κρύβεις από τα πιο αγαπημένα πρόσωπα τη χαρά που νοιώθεις όταν βρίσκεσαι μαζί τους, ειδ` αλλιώς τα χάνεις. 

15

Παύεις να `σαι νέος όταν καταλαβαίνεις ότι λέγοντας σε κάποιον τον πόνο σου δεν κάνει τίποτε. 

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1993

Il mestiere di vivere 1937 [ 12 ]

1937

12

Ο λόγος, για τον οποίο οι γυναίκες ήσαν πάντοτε "πικρές σαν τον θάνατο", φωλεές κακών, άπιστες, Δαλιδές κτλ., είναι κατά βάθος ο εξής μονάχα: ο άνδρας εκσπερματώνει πάντα - αν δεν είναι ευνούχος - με οποιαδήποτε γυναίκα, ενώ εκείνες φτάνουν σπάνια στην ελευθερώτρια ηδονή, κι όχι όλες, και πολλές φορές όχι με τον λατρεμένο - ακριβώς επειδή είναι ο λατρεμένος - κι αν φτάσουν μια φορά δεν ονειρεύονται πια τίποτα άλλο. Για την - θεμιτή - φρενίτιδα τούτης της ηδονής είναι έτοιμες να διαπράξουν οποιαδήποτε κακία. Είναι αναγκασμένες να τη διαπράξουν. Αυτή είναι η βασική τραγωδία της ζωής, κι όποιος άνδρας εκσπερματώνει πρόωρα καλύτερα να μην είχε ποτέ του γεννηθεί. Έχει ένα κουσούρι που για δαύτο θα έπρεπε να αυτοκτονήσει. 

  

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1993

Il mestiere di vivere 1937 [ 10 & 11 ]

1937 

10

Τα λάθη γίνονται πάντα στην αρχή. 

11

Μια γυναίκα, αν δεν είναι ηλίθια, αργά ή γρήγορα, συναντά ένα ανθρώπινο ερείπιο και προσπαθεί να το σώσει. Μερικές φορές το καταφέρνει. Όμως μια γυναίκα, αν δεν είναι ηλίθια, αργά ή γρήγορα βρίσκει ένα γερό άνθρωπο και τον καταντά ερείπιο. Τα καταφέρνει πάντα. 

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1993 

Il mestiere di vivere 1936 [ 9 ]

1936

9

Ότι στην παραγωγή ενός έργου συμβάλλει το κοινό, είναι αναμφισβήτητο. Πάντως υπάρχουν και πολλά έργα που γεννήθηκαν δίχως εκείνον τον οφθαλμοφανή, ανήσυχο, θορυθώδη και ανάκατο κύκλο ανθρώπων, απ`όπου δέχεται το έναυσμά της η μεγάλη τέχνη. 

Ωστόσο το κοινό δεν έλειπε. Απλώς ο δημιουργός το είχε φανταστεί, το είχε δημιουργήσει (ήτοι: το είχε ορίσει, επιλέξει και αγαπήσει). Γενικά, οι αρχαίοι, ίσαμε τον ρομαντισμό, διαθέτουν έναν κύκλο χειροπιαστό` οι νεώτεροι έχουν ως διακριτικό τους γνώρισμα την απουσία του, και μάλιστα αποκαλύπτουν το μεγαλείο τους (όπως οι αρχαίοι το απεκάλυπταν στην ενστικτώδη κατανόηση του αληθινού κοινού, πέρα από τους διάφορους σχολιαστές) στην ικανότητα επιλογής και δημιουργίας των αναγνωστών τους. 

Σημειώνω εν τούτοις ότι είναι λάθος να θεωρεί κάποιος συγγραφέας δυνατή την προοδευτική δημιουργία του δικού του κοινού. Έτσι δημιουργείται, το πολύ-πολύ, το χειροπιαστό κοινό, δηλαδή το κοινό του εκδότη. Όμως το αληθινό κοινό πρέπει να προϋποθετεί εξ ολοκλήρου από το πρώτο κιόλας έργο.

Τζέσαρε Παβέζε  Επιλογή από το   Il mestiere di vivere  Εισαγωγή - μετάφραση Παναγιώτης Κονδύλης, εκδόσεις σ τ ι γ μ ή  Αθήνα 1993

Το φεγγάρι και οι φωτιές

Το καλοκαίρι του 2010 διαβάσαμε 

-με αυτόν τον τρόπο-  

"Το φεγγάρι και οι φωτιές"...

Έτσι άρχισα να καταλαβαίνω ότι δεν μιλάς μόνο για να μιλάς, για να λες «έκανα αυτό», «έκανα εκείνο», «έφαγα και ήπια», αλλά μιλάς για να σχηματίσεις μια ιδέα, για να καταλάβεις πως πορεύεται τούτος ο κόσμος. Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ. [σελ.108]

Το ωραίο εκείνο τον καιρό ήταν ότι όλα γίνονταν στην εποχή τους, και κάθε εποχή είχε τις συνήθειες της και το παιχνίδι της, ανάλογα με τις δουλειές και τις σοδειές, με τη βροχή και την καλοκαιρία. [σελ. 125]

 
Η μυρωδιά της φλαμουριάς και της γαζίας σήμαινε και για μένα κάτι, τώρα ήξερα τι ήταν μια γυναίκα, ήξερα γιατί η μουσική στους χορούς μου άνοιγε την όρεξη για σεργιάνι στο ύπαιθρο, όπως στα σκυλιά. [σελ. 176]

 
ΤΣΕΖΑΡΕ ΠΑΒΕΖΕ Το φεγγάρι και οι φωτιές Μετάφραση: Άννα Παπασταύρου, εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Αθήνα 2005

πρώτη δημοσίευση: Αποστακτήριο Λέξεων